Mонголын буддын шашин, утга соёл дахь 108 тооны бэлгэдэлт утга
https://doi.org/10.53315/2782-3377-2023-2-1-101-107
Аннотация
Энэхүү өгүүлэл нь Монголын соёл, шашин дахь тоон билэгдэлд (108-ын жишээн дээр) зориулагдсан. Тоонууд нь янз бүрийн соёл, шашны уламжлалд ид шидийн ач холбогдолтой гэж эрт дээр үеэс үздэг. Зуун найм бол дэлхийн тоон зүйд гайхалтай тоо юм. Мөн Буддын шашин ч үл хамаарах зүйл биш юм. Буддын шашин бол дэлхийн хамгийн эртний шашин юм. Зохиогч монголчуудын бэлгэдэх сэтгэлгээнд уламжлагдан ирсэн тооллын код дахь 108 тооны бэлгэдлийн утгыг тайлбарлах логикийг судалж, монгол ардын утга зохиол, соёлын эх хэрэглэгдэхүүнд тулгуурлан түшиглэн авч үзэхдээ орчин үеийн монголчуудын өвөг дээдэс энэхүү ариун тоонд ямар ач хол- богдол өгч байсныг тогтоохыг оролдсон. Буддын шашны сургаалын зарим заалтыг кодчилдог 108 тоо шүтлэг бишрэл, сэтгэлээ ариусгах сүсэг итгэлдээ ямар утга агуулга шингээж ирснийг лавшруулан тодруулсан. Монголчуудын хэрэглэж байсан эрх нь 54, 27, 21, 8 ширхэгтэй байж болно. Уншсан тарнины тоог бөмбөлгүүдийг тоолж тогтоодог. Тойрог бүр 108 удаа давтагдана. Аливаа үйлдлийг 108 удаа давтаж хийсний дараа хүн төгс төгөлдөрт хүрдэг гэж үздэг. Монголчууд тарни уншсан хүн сарнайн дээр тоологдох тарнины тоо дүүрсэн цагт тагнайд нь “Дун шуд” гардаг гэсэн аман домог бий.
Об авторе
Д. Өрнөхдэлгэр
Хэл зохиолын тэнхим
Монголия
Монголия
Ховд их сургуулийн Нийгэм, хүмүүнлэгийн ухааны сургуулийн
Хэл бичгийн ухааны доктор, профессор
Список литературы
1. Галбаатар, Д. (2012). Уран зохиолын нэвтэрхий толь. Улаанбаатар.
2. Дулам С. (2007). Монгол бэлгэдэл зүй I. Тооны бэлгэдэл зүй. Улаанбаатар.
3. Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь (2008). Ерөнхий ред. Л. Болд. Улаанбаатар.
4. Омакаева, Э.У. (2001). Число и цвет в текстах калмыцкой мифоритуальной традиции. Смыслы мифа: мифология в истории и культуре. 8. Сборник в честь 90-летия профессора М.И. Шахновича. Санкт-Петербург: Санкт-Петербургское философское общество. 65-67 (in Russian).
5. Цэвэл, Я. (1966). Монгол хэлний товч тайлбар толь. Улаанбаатар.
6. Цэрэнсодном, Д. (2007). Монголын бурханы шашны уран зохиол. Улаанбаатар.
7. Чулуунбаатар, Ш. (2005). Хүн гэдэг амьтан чинь... Улаанбаатар: Согоо нуур.
Рецензия
Для цитирования:
Өрнөхдэлгэр Д. Mонголын буддын шашин, утга соёл дахь 108 тооны бэлгэдэлт утга. Nomadic civilization: historical research. 2023;3(1):101-107. https://doi.org/10.53315/2782-3377-2023-2-1-101-107
For citation:
Urnokhdelger D. Symbolic meaning of the number 108 in culture and Buddhism of Mongolia. Nomadic civilization: historical research. 2023;3(1):101-107. (In Russ.) https://doi.org/10.53315/2782-3377-2023-2-1-101-107
Просмотров: 66
Послать статью по эл. почте 